Welkom!

Dit is onze blog die wij hebben gemaakt naar aanleiding van de opdracht voor trends. Wij moesten onderzoeken wat de trends zijn op het gebied van vrijetijdsbestedingen van 50 plussers.

Anna, Aréle, Bibi, Joost, Katinka, Nikita, Priscilla en Serina

vrijdag 25 januari 2008

Bronnenlijst Artikel 1

50-plusser geeft straks het meeste uit
Geraadpleegd op 10 januari 2008, van:
http://www.bloemenblad.nl/ts_bl/actueel/id5414-61008/vijftig-plusser_geeft_straks_het_meeste_uit.html

Boeijenga J. & K. Lievense (20 september 2007) Een wereld gaat open voor senioren met pc en internet; Ouderen en internet Meer sociale contacten en minder eenzaamheid.
Geraadpleegd op 10 januari 2008, van:
http://www.trouw.nl/hetnieuws/nederland/article800695.ece/Ouderen_en_internet_Een_wereld_gaat_open_voor_senioren_met_pc_en_internet

Boerel Telecom (19 juli 2007) De goedkoopste en makkelijkste GSM voor senioren en gehandicapten. Geraadpleegd op 5 januari 08 van:
http://www.boerel.nl/index.php?categoryid=69

Frank Hendrickx (19 juli 2007) Jong en oud wil cool zijn op inline-skates
Geraadpleegd op 29 november 2007, van:
http://zoek.volkskrant.nl/artikel?text=ouderen%20vrijetijdsbesteding&FDOC=0&SORT=presence&PRD=%2A&SEC=%2A&SO=%2A&DAT=%2A&ADOC=7

Novum ( 8 augustus 2005). Kwart gestopte 50-plussers wil weer werken.
Geraadpleegd op 10 januari 2008, van:
http://www.trouw.nl/laatstenieuws/laatstenieuws/article2997.ece/Kwart_gestopte_50-plussers_wil_weer_werken

Nrc.next (12 december ’07) Veel meer ouderen op minder jongeren.
Geraadpleegd op 5 januari ’08 van
http://www.nrcnext.nl/nieuws/nederland/article855480.ece

Sacha Kester (24 november 2006) Liever rappen dan zo’n saai potje bingo
Geraadpleegd op 25 november, van:
http://zoek.volkskrant.nl/artikel?text=ouderen%20vrijetijdsbesteding&FDOC=0&SORT=presence&PRD=%2A&SEC=%2A&SO=%2A&DAT=%2A&ADOC=1

Schroyen, D. (2007) ‘De behoeftes van 50-plussers ten opzichte van GSM-toestellen’
Geraadpleegd op: 13 december 2007, van:
Gevonden via: http://scholar.google.com/: trends sociale contacten 50 plussers en dan: http://doclib.uhasselt.be/dspace/handle/1942/1866

Travelsite (14 mei 2007)
http://www.travelinside.nl/index.php/2007/05/14/senioren-boeken-regelmatig-reis-via-internet/

Vijftigplusser.nl (03 oktober 2007) Seniorenreizen hebben ten onrechte een stoffig imago
Geraadpleegd op 25 november 2007, van:
http://www.vijftigplusser.nl/index.php?menu=&item_id=&page=article&theme_id=31&article_id=1326&Seniorenreizen_hebben_ten_onrechte_een_stoffig_imago

Verder zijn de uitwerkingen van de interviews gebruikt voor het vergaren van de informatie!

Bronnenlijst Artikel 2

Bossenbroek, Hans (12 november 2007) Museum Plus Bus bezorgt ouderen gratis dagje weg
Geraadpleegd op 19 december 2007, van:
http://www.dagjeweg.nl/nieuwsredactie/nieuws/1074/Museum%20Plus%20Bus%20bezorgt%20ouderen%20gratis%20dagje%20weg

Biosagenda.nl (22 september 2003) Ouderenbios krijgt senioren weer naar de film
Geraadpleegd op 26 november 2007, van:
http://www.biosagenda.nl/index.php?action=nieuws&nID=486

Bloem & Blad (13 december ’07) 50-plusser geeft straks het meeste uit
Geraadpleegd op 10 januari 2008, van:
http://www.bloemenblad.nl/ts_bl/actueel/id5414-61008/vijftig plusser_geeft_straks_het_meeste_uit.html

W. de Cort, Het Parool (10 mei 2006) Drinkende ouderen probeem voor tehuis.
Geraadpleegd op 5 januari ’08 van: http://archief.parool.nl/artikel?text=ouderen%20%20vrije%20tijd&SORT=presence&ED=ola&PRD=2y&SEC=%2A&FDOC=3

De 50plusser (z.j.) Haagse senioren rappen over vrijheid
Geraadpleegd op 10 januari 2008, van:
http://www.de50plusser.nl/nieuwsCategorie.php?nid=10#A89

Factor (z.j.) Grijze gokkers
Geraadpleegd op 4 januari 2008, van:
http://www.ikonrtv.nl/factor/index.asp?oId=1347#

Frank Hendrickx (19 juli 2007) Jong en oud wil cool zijn op inline-skates
Geraadpleegd op 29 november 2007, van:
http://zoek.volkskrant.nl/artikel?text=ouderen%20vrijetijdsbesteding&FDOC=0&SORT=presence&PRD=%2A&SEC=%2A&SO=%2A&DAT=%2A&ADOC=7

Sacha Kester (24 november 2006) Liever rappen dan zo’n saai potje bingo
Geraadpleegd op 25 november, van:
http://zoek.volkskrant.nl/artikel?text=ouderen%20vrijetijdsbesteding&FDOC=0&SORT=presence&PRD=%2A&SEC=%2A&SO=%2A&DAT=%2A&ADOC=1

Nrc.next (12 december ’07) Veel meer ouderen op minder jongeren.
Geraadpleegd op 5 januari ’08 van
http://www.nrcnext.nl/nieuws/nederland/article855480.ece

Nrc.next Nieuw (5 november 2007) 65- plussers op het criminele pad.
Geraadpleegd op 4 januari ’08 van:
http://www.nrcnext.nl/nieuws/nederland/article809082.ece

ZB Digitaal (2 april 2007) Senioren ontdekken gaming ook
Geraadpleegd op 4 januari 2007, van:
http://zbdigitaal.blogspot.com/2007/04/senioren-ontdekken-gaming-ook.html

vrijdag 18 januari 2008

Tabellen uitwerking interviews

Geslacht
Man 8
Vrouw 8

Leeftijdscategorieën
50 – 55 8
55 – 60 6
60 – 65 0
65 – 70 0
75 plus 2

Provincies
Noord-Holland 9
Zuid-Holland 3
Flevoland 2
Gelderland 2

Woongebied
Randstad 9
Geen randstad 7

Werksituatie
Werkt 10
Werkloos/pensioen/AOW 6

Werkt wel Werkt niet
Man 7 1
Vrouw 3 5

Huwelijkse staat
Gehuwd 10
Ongehuwd 1
Gescheiden 0
Relatie 3
Weduwe 2

Kinderen
Kinderen 14
Geen kinderen 2

Thuiswonende kinderen Uitwonende kinderen Geen kinderen
6 personen 8 personen 2 personen

Vakantiebestemming
Nederland 2
Europa 8
Buiten Europa 6

Soort vakantie
Zonvakantie 7
Sneeuwvakantie 0
Groepsvakantie 0
Individuele vakantie 2
Weekendje weg 1
Stedentrip 2
Verre reizen 4

Uitkomsten van de diepte-interviews

Uitkomsten van de diepte-interviews

In periode 2 hebben we voor Trends de opdracht gekregen om ieder twee diepte interviews af te nemen met het onderwerp vrijetijdsbesteding en hobby’s van 50-plussers. Dit onderwerp hebben wij gesegmenteerd om zoveel mogelijk informatie over het onderwerp uit de geïnterviewden te krijgen. De conclusies van de verkregen informatie naar aanleiding van de interviews staan hierna beschreven.

De respondenten die wij hebben geïnterviewd bestaan uit acht vrouwen en acht mannen. De meeste personen waren tussen de 50 en 55 jaar waardoor we een goed beeld hebben gekregen van de vrijetijdsbesteding en hobby’s van de jonge 50-plusser. Respectievelijk kwamen de meeste respondenten uit de Randstad maar wel uit verschillende provincies en steden. Van de zestien geïnterviewden werkten er maar liefst tien en met name de mannen waren in de meerderheid.

De personen die wij hebben geïnterviewd hebben allen een redelijk druk leven en vervelen zich geen moment. Doordeweeks werken de meesten en in de avonduren en in het weekend brengen ze met name tijd door met hun partner en/of vrienden. Tevens besteden de personen met kinderen het liefste tijd door met hen maar omdat de meesten al volwassen zijn is de tijd gering. Alle geïnterviewden vinden het belangrijk om van het leven te genieten en er alles uit halen omdat het leven maar kort is.

Zoals al eerder vermeld hebben we het onderwerp vrijetijdsbesteding en hobby’s gesegmenteerd naar hoofd- en subtopics voor de interviews.

Hoofdtopics:
1- Vakantie & Reizen
2- Sport & Recreatie
3- Cultuur & Amusement
4- Sociale contacten

Subtopics:
Vakantie & Reizen
1- Vakantiebestemmingen (welk land)
2- Soort vakantie (zon/sneeuw, groepsverband/alleen etc.)
3- Manier van boeken (Internet/reisbureau)
4- Met welk vervoermiddel

Sport & Recreatie
1- Sport de geïnterviewde
2- Frequentie
3- Type/soort sport
4- Redenen

Cultuur & Amusement
1- Definities (wat verstaat u onder cultuur/amusement)
2- Frequentie
3- Type/soort
4- Redenen

Sociale contacten
1- Via welk (medium)middel (Telefoon, mail, brief, fax etc)
2- Frequentie
3- Welke rol (spelen sociale contacten)
4- Wanneer (altijd in het weekend, altijd doordeweeks)

Wij zullen hierna alle conclusies uitwerken van de verschillende topics.

Vakantie & Reizen
Van het Zuiden tot het Oosten en van het Westen tot het Noorden. Op de vraag welke landen het geliefdst zijn of welke landen vaak de vakantiebestemming worden, wordt door de respondenten heel verschillend geantwoord. De helft van de geïnterviewden geeft aan buiten Europa op vakantie te gaan. Een kwart daarvan binnen Europa en de rest blijft in Nederland (zie hiervoor tabellen). Alle geïnterviewden hebben een grote voorkeur van op vakantie gaan. De ene respondent houdt van het oosten maar de ander weer van het zuiden. Zo is er ook een groot verschil tussen soort vakantie. Bijna alle respondenten houden ervan om lekker naar de zon te gaan. Zonvakanties zijn dan ook vakanties die zeer populair zijn. De zomer vinden de meesten heerlijk. Lekker uitrusten en zonnen met veel lezen, is het antwoord van één respondent. Op de tweede plek staan verre reizen ook op de agenda. Eén derde van de respondenten maakt dan ook weleens een verre reis naar landen als Indonesië of Thailand.

Niet allen vinden de zomer heerlijk, ook de winter is voor sommigen een uitermate leuke en heerlijke vakantie. Onder de respondenten zijn er dan ook een aantal die erg van de wintersport houden. De sfeer van deze vakanties is zo anders dan de zomervakanties. Gezelligheid staat puur in het teken bij de wintersport. Weekendjes weg en stedentrips zijn verder vakanties die onder de respondenten aan het woord komen. Deze vakanties worden vaak tussendoor of buiten de vakanties gemaakt. Ook zijn vakanties als kamperen, back-packen en met de caravan op pad aan de orde geweest.

Vakanties worden door de respondenten vaak met partner of gezin gemaakt. Velen hebben al oudere kinderen die zelfstandig op vakantie gaan. Tijdens vakanties willen de respondenten vaak wat te doen hebben. Wandelen of fietsen zijn dan ook activiteiten die veel gedaan worden. Velen houden dan ook van een echte doe vakantie. Ook veel van het land zien is erg belangrijk. Anderen houden namelijk niet van het strand en gaan dan ook echt voor de natuur en de landschappen.

Bij de manier van boeken is een duidelijke trend te zien. Naarmate de respondent ouder begint te worden, vinden zij het prettig om een goed georganiseerde vakantie te hebben. Vroeger deden zij vaak vakanties op de bonnefooi. Ze pakten hun spullen bij elkaar en gingen met de auto ergens naar toe, zonder iets geboekt te hebben. Veel van hen gaan tegenwoordig naar een reisbureau om hun reis te boeken. Zij vinden dit vaak een prettiger en vertrouwelijk idee. Eén van de respondenten heeft zelfs geen computer en moet wel naar het reisbureau. Anderen doen het wel op hun gemak thuis via het internet. Zij vinden dit dan heerlijk en kunnen met een lekkere warme kop thee gerust hun vakantie uitzoeken.

Het vliegtuig is het meest gebruikte vervoermiddel onder de geïnterviewden. Ook hier is weer een duidelijke trend te zien namelijk naarmate de respondent ouder wordt gaat hij of zij vaker en sneller met het vliegtuig. Zij durven lange reizen met de auto niet meer aan. Vliegen vinden de meesten dan ook de makkelijkste en prettigste manier. Andere vervoermiddelen die onder andere worden gebruikt om op vakantie te gaan zijn de boot en de bus.

Sport & Recreatie
Enkelen respondenten zijn nog volop aan het sporten en besteden wekelijks een aantal uur hier aan uit. Zij vinden sporten dan ook nog erg leuk en doen het graag. Ook vinden zij sporten belangrijk voor het lichaam en de gezondheid. Zij lopen hard, zitten op een sportschool, fietsen en zwemmen fanatiek. De meeste ondervraagden vinden zichzelf hier te oud voor of zeggen dat sport niet voor hem/haar is weggelegd. Ook hebben sommigen geen tijd voor een sport. Zij vinden het daarnaast wel belangrijk voor ontspanning en goed voor de gezondheid om in beweging te blijven. Zij doen dan ook wekelijks een wandelingetje met de hond of pakken de fiets voor een boodschap in plaats van de auto.

Op de vraag wat de respondenten onder recreatie verstaan en hoe zij recreëren is opvallend veel hetzelfde geantwoord. Veel respondenten verstaan onder recreatie: vermaak dat niet dwangmatig is. Je wordt er niet moe van omdat het geen werk of verplichtingen zijn. Een dagje met de kinderen en kleinkinderen, het bezoeken van musea en theater en noem maar op zitten in het recreatiegedrag van de ondervraagden. Zij doen recreatie puur voor de ontspanning en doen dit dan ook wekelijks.

Cultuur & Amusement
De eerste vraag aan de respondenten was een definitie te geven van het begrip cultuur. Op deze vraag hebben ze allen heel verschillend geantwoord maar gaven wel aan dat cultuur een ruim begrip is en veelover laat aan eigen interpretatie. De meeste antwoorden kwamen overeen met dat cultuur in ieder geval met mensen en omgang met mensen te maken heeft. Geloofsovertuiging speelt hier een grote rol maar ook landen en eten. Opvallend is dat weinig van de geïnterviewden bezienswaardigheden of bijvoorbeeld musea noemden bij cultuur. Dit kwam eerder naar voren als antwoord op de vraag om een definitie te geven van het begrip amusement. Hieronder waren ze het unaniem eens. Amusement heeft volgens 50-plussers alles te maken met vermaak. Hieronder verstaan zij een bezoek aan musea, theater, film, concert, oude gebouwen bezichtigen en stedentrips. Dit kan overigens alleen maar ook met een groep personen of met hun partner of gezin.

Op de vraag hoe vaak de respondenten te maken hebben met cultuur of amusement reageren veelal hetzelfde. Cultuur maken ze dagelijks mee, thuis, buiten maar ook op werk bijvoorbeeld. Alle mensen zijn individuen en brengen allemaal een eigen cultuur met zich mee. Het antwoord op de vraag hoe vaak ze dan iets deden met amusement was verschillend. De ene persoon doet wekelijks iets aan amusement terwijl de ander er alleen aan doet tijdens vakanties. Opvallend is dat de meesten wel veel toekomstplannen hebben wat betreft amusement. Veel van de geïnterviewden geven aan bijvoorbeeld wel eens naar een opera te willen in Italië of het British Museum in Londen te willen bezoeken. Hier kan geen duidelijk antwoord op gegeven worden. Allemaal gaven ze aan wel vaker iets leuks te willen doen maar het vaak door drukte en andere dingen niet van komt. Toch verstaan de meesten ook televisie kijken onder amusement en dan doen ze bijna allemaal dagelijks als ontspanning. Amusement buitenshuis is verschillend verdeelt maar als ze er wat aan doen dan gaan ze voornamelijk naar musea, film, concerten of theater. Ook dit is voor de 50-plussers allemaal ontspanning en om er even tussenuit te zijn.

Sociale contacten
De antwoorden op de vragen die we stelden over sociale contacten waren verschillend maar hadden ook veel overeenkomsten. Alle geïnterviewden gaven aan het liefste tijd door te brengen met hun gezin en partner. Omdat de meesten volwassen kinderen hebben is het contact met de kinderen minimaal door tijdgebrek aan hun kant. Vooral de weekenden zijn gereserveerd voor sociale contacten omdat de werkende dan de meeste tijd hebben. Ook vrienden zijn populair onder de sociale contacten maar voor één is dit in meerdere mate dan voor de ander. Vrienden zijn erg belangrijk voor de 50-plussers. Dat heeft mede te maken met het feit dat in hun opinie vrienden er voor het leven zijn. Veel hebben een groep vrienden om hun heen die zij al jaren kennen en een intieme band mee hebben opgebouwd. Regelmatig afspreken is dan ook een must.

Omdat allen een druk leven hebben met werk en privé spreken de respondenten hun vrienden regelmatig.. Een enkeling stuurt een smsje maar vaker wordt er gemaild of contact gehouden via msn maar slechts één persoon zegt nog wel eens een kaartje te sturen. Toch is en blijft de telefoon het populairste medium om contact te onderhouden. Dit heeft als reden dat het een stuk makkelijker en persoonlijker is dan internet. Toch geven de meesten voorkeur aan face-to-face contact en prikken daarom eens in de paar weken een datum om lekker uiteten te gaan of even een drankje te doen in een grand café of bij iemand thuis.

Een unaniem antwoord kregen we op de vraag welke rol sociale contacten in het leven spelen. Allen gaven ze hier het antwoord: belangrijk. Zoals eerder beschreven hebben de meesten vrienden sinds hun jongere jaren en maakt het niet uit of ze elkaar wekelijks zien of slechts één keer per jaar. Vrienden zijn dus erg belangrijk. Ze delen veel met elkaar, leuke en minder leuke dingen. Verder willen ze de gezellige avonden en/of etentjes voor geen goud missen omdat het altijd veel gezelligheid en lol met zich meebrengt.

Interview 2: Katinka Eelman

Interview II Abelia Gieles- Bovenhof
Door Katinka Eelman

Mijn tweede interview is met de 51-jarige Abelia Gieles. Zij woont ook haar hele leven al op Texel maar is half Fries, daar komen haar ouders vandaan. Ze werkt op het moment niet meer, maar verhuurd wel de vier appartementen die bij het huis horen. Verder doet ze verschillende soorten vrijwilligerswerk, zo staat ze om de twee weken een dagje in de Wereldwinkel.

Haar favoriete vakantiebestemming is Groot-Brittannië, ze is dan ook al in de diverse delen van het land geweest: Schotland, Cornwall, Engeland en Walles. Ze is afgelopen zomer naar Ierland geweest, maar ze zijn niet naar Noord- Ierland geweest, de situatie is daar op het moment veilig maar het blijft een beetje riskant vinden ze. Er zijn nog veel bestemmingen waar ze graag nog een keer heen zou willen, ze vindt het ook jammer dat ze niet vaker de tijd heeft om weg te gaan. Ze verhuren appartementen op Texel, daardoor moeten ze wel vaak thuis zijn, en kunnen ze moeilijk weg in het hoogseizoen. Maar de Malediven is één van die plekken waar ze nog graag een keer naar toe zou willen. Ze houdt net als haar man, van actieve culturele vakanties, gaan ook veel wandelen op vakanties. Via het internet zoekt ze vooral veel informatie op en vraagt brochures aan, maar het boeken zelf gaat meestal toch nog via het reisbureau. Hun vervoersmiddel is bijna altijd de auto, gecombineerd met boot of vliegtuig. Vliegen vindt ze dan ook de leukste manier van reizen, “Het is jammer dat het zo duur is, anders is het iets wat ik veel meer zou doen.”.

Aan sport doet ze niet echt, behalve fietsen en lopen. Ze heeft wel wekelijks fysiotherapie, “Maar omdat nou sport te noemen.”. Ze zou wel graag iets meer aan sport willen doen, puur om haar conditie te verbeteren, maar ze ziet dit niet zo snel gebeuren omdat het toch veel tijd in beslag neemt. Een andere reden om meer te gaan sporten zou zijn om iets samen met vriendinnen te doen. Ze probeert wel minimaal een half uur per dag te bewegen, de aanbevolen hoeveelheid. Onder recreatie verstaat ze:“Recreatie vind ik tijd voor ontspanning, tijd voor jezelf”.

Dezelfde vraag vroeg ik haar bij de term cultuur, “Cultuur is iets wat mensen voortbrengen en doorgeven, en dan vooral op het gebied van kunst”. Culture uitstapjes doet ze graag, ze gaat vaak naar tentoonstellingen, musea en theater. Deze uitstapjes doet ze vooral met haar dochters, meestal gaat ze daar een dagje voor naar Amsterdam, en blijft dan slapen bij 1 van haar dochters. Zo’n uitstapje probeert ze wel één keer per maand te doen, ze heeft dan ook een museumjaarkaart. Onder amusement verstaat ze: ”Dingen waarmee je je vermaakt, dingen die je graag doet in je vrije tijd”. Voor haar zijn dit uitstapjes met de Tuinclub waar ze lid van is. Om de zoveel tijd gaan ze ergens in Nederland andere bijzondere tuinen kijken, en naar fairs of iets dergelijks. De reden dat ze dit doet ik puur uit gezelligheid en dat ze het leuk vindt. “Door dingen zoals dit hou je contact, iedereen heeft het altijd zo druk, op deze manier spreek je elkaar nog eens”.

Sociale contacten onderhoudt ze via diverse mediums, met familie belt en e-mailt ze. Af en toe stuurt ze nog kaartjes, als er bijzondere dingen zijn. Maar ze communiceert vooral en het liefst mondeling, “Dit is toch de leukste en natuurlijkste manier”. Al is het helaas niet bij iedereen mogelijk, als mensen nou eenmaal ver weg wonen. Hoe vaak ze belt/e-mailt, en met vriendinnen afspreekt, is erg verschillend. Het hangt erg van de maand af, net hoeveel tijd iedereen heeft. Maar over het algemeen is het wel iets wat ze wekelijks doet. Het is dan ook wel redelijk belangrijk voor haar, “Ik vind het belangrijk om contact met iedereen te houden, het is fijn om te weten of het goed gaat met iedereen”. We praten er dan ook nog even verder over, en ik vraag haar dan of ze ook nog hobby’s heeft. Deze heeft ze ook, vooral tuinieren is haar grote passie, verder houdt ze erg van lekker koken en eten. Ze houdt er ook van om op zondag met haar man te wandelen of te fietsen.

Het gesprek raakt teneinde, de tijd gaat ook snel en we zijn al bijna anderhalf uur verder. Het is alweer bijna etenstijd, ik dank haar hartelijk voor het gesprek. Ze vond het erg leuk en is benieuwd naar het resultaat. Want wie wil niet weten wat hij/zij doet over dertig jaar?

Conclusie
Abelia krijgt gemakkelijk haar week rond, doordeweeks bezig met haar appartementenverhuur en ondertussen ook nog dingen in het huishouden. Verder doet ze naast dit ook nog vrijwilligerswerk, voor o.a de Wereldwinkel, waar ze om de twee weken een ochtendje staat. Ze zou graag weer willen reizen in de toekomst, vooral met het vliegtuig vindt ze fijn. Verder werkt zer erg graag in de trein. Ze vindt dat kinderen haar jong houden, zo doet ze nu ook aan e-mailen omdat haar kinderen haar dat geleerd hebben. Verder heeft ze enkele jaren geleden zelf ook een computercursus gedaan. Ze houdt graag dingen bij, en leest daarom ook veel. Ze vindt het belangrijk om de aansluiting met de jeugd niet te missen, ze wil graag zolang mogelijk “hip”blijven.

Interview 1: Katinka Eelman

Interview I : Menno Gieles
Door Katinka Eelman

Mijn interview is op een winterse waaierige avond op het eiland Texel. De man die ik interview is de geboren en getogen Texelaar Menno Gieles, hij is tweeënvijftig jaar en heeft samen met zijn vrouw Abelia drie dochters. Hij werkt nog fulltime, en heeft daarnaast diverse hobby’s.

Tegenwoordig gaat alleen de jongste dochter nog mee op vakantie, de oudere twee hebben het druk met bijbaantjes en iemand moet op het huis passen. Zijn favoriete land voor vakantie is Engeland, en verder is hij een groot fan van Scandanavie. Het moet in het land niet te warm zijn, want hij en zijn vrouw houden van actieve vakanties. Een bestemming waar hij nog graag eens heen zou willen gaan is Italië, en dan vooral een stedentrip door het land. Het soort vakantie wat zijn interesse trekt is dan ook actief, cultureel en het liefst trekkend door een land. Toen ik vroeg op welke manier ze de vakanties boekte kreeg ik het volgende antwoord “We gebruiken eigenlijk allemaal verschillende manieren, het hangt erg van het land af. Bij bepaalde landen kun je dingen op de bonnenfooi doen, maar bij andere boeken we campings of huisjes via internet of het reisbureau.” Het meest gebruikte vervoersmiddel is de auto, maar zijn favoriet is het vliegtuig. Met het vliegtuig is hij deze zomer ook naar Ierland geweest.

Menno doet niet aan sport, in de zin van het woord lid zijn van een sportclub of iets dergelijks. In het verleden is hij wel lid geweest van de Texelse golfbaan, maar wegens tijdgebrek is hij hiermee gestopt. Nu fietst hij wel dagelijks naar zijn werk, en hij wandelt veel in zijn vrije tijd. Ik vroeg hem welke sport hij eventueel nog zou willen beoefenen in de toekomst. Om die vraag moest hij lachen, hij zou nog graag een keer kitesurfen, alleen hij denkt niet dat dit mogelijk is omdat het moeilijk en gevaarlijk kan wezen. Verder zou hij graag ook nog willen zeilen, misschien later als hij met pensioen is dat hij nog ooit een eigen bootje neemt. Dat lijkt hem wel wat: zeilen over het wad. In zijn jeugd heeft hij een cursus gevolgd genaamd recreatiesport, zijn definitie van recreatie is dan ook “Vermaak dan niet dwangmatig is”.

Op de vraag wat hij onder cultuur verstaat, kreeg ik het volgende antwoord: “Alles wat mensen voortbrengen”. Het is dan ook een begrip wat ruimte laat voor eigen interpretatie”, volgens Menno. Het volgende onderwerp waar we over in gesprek raakte was amusement, ik vroeg hem weer zijn eigen definitie te geven: “Dingen die mij amusemeren en die ik leuk vindt, het blijft altijd moeilijk om een definitie van iets te geven”. Culturele/amusement uitstapjes doet hij gemiddeld één keer per jaar. Dit zijn dan dingen zoals bioscoop, museum en theater (Karavaan). Karavaan is een rondtrekkend gezelschap met optredens door heel Noord- Holland. Dit zijn dan ook echt dingen die hij leuk vindt om te doen. De redenen om ze te doen zijn dan ook vermaak en interesse.

Sociale contacten onderhoudt hij bijna alleen via het medium mondeling/face-to-face. Je zou kunnen denken hoe maakt hij die afspraak dan? Dan stapt hij op zijn fietst en fietst hij eventjes langs, of hij komt iemand toevallig tegen. “Rechtstreeks vind ik persoonlijk gewoon wel het lekkerste communiceren, e-mailen en bellen doe ik voornamelijk alleen voor me werk”. Mondeling is dan ook zijn favoriete manier van communicatie. De frequentie waarmee hij sociale contacten opzoekt is ongeveer twee keer per maand, dit wil ook nog wel eens wisselen. Ik vroeg hem hoe belangrijk sociale contacten onderhouden voor hem is, daarop kreeg ik het volgende antwoord: “Matig, het is iets waar ik zin in moet hebben, als je een gezin hebt blijft dit toch altijd het belangrijkste, toch vind ik het fijn om soms weg te gaan”. Deze contacten zoekt hij doordeweeks of in het weekend op, dit verschilt per keer. Net hoe iets uitkomt. Daarna bespreken we nog even kort wat hij voor hobby’s heeft dit blijken er redelijk veel te zijn. “Ik doe graag dingen in mijn volkstuin, verder hou ik veel van (klassieke) muziek, vind ik fotografie interessant en vind ik het leuk in de winter om bezig te zijn voor mijn houtkachel, houtjes zagen enzovoorts”. Verder vind hij het leuk om op het gebied van auto’s de laatste trends bij te houden, en hij wandelt graag in zijn vrije tijd, en doet dit minimaal wel elke week een keer. Daar is Texel dan ook de perfecte locatie voor, met strand, bos en duinen.

Hiermee raakte ons gesprek ten einde. We zaten nog even warm bij de houtkachel en toen ben ik maar weer richting huis gegaan, de volgende dag zou ik terug komen voor zijn vrouw Abelia.

Conclusie
Wat me opvalt is dat Menno een intensief leven heeft, doordeweeks werken en in het weekend zijn vrijetijdsdingen. In het weekend veel wandelen in de natuur, en genieten van klassieke muziek. Hij vindt het belangrijk om te genieten in het weekend. Nu de kinderen bijna allemaal het huis uit zijn, heeft hij en zijn vrouw meer tijd voor tripjes. Dit is ook iets de toekomst wat hij meer zou willen doen, reizen, naar Italie bijvoorbeeld of een mooie stedentrip. Maar het moeten wel culturele actieve vakanties zijn, hij houdt er niet van om tien dagen in de zon te liggen, nooit gedaan ook. Verder maakt hij gebruik van internet, prive en op werk. Met mobieltjes heeft hij niiks, hij en zijn vrouw hebben er wel een tijdje één gehad maar die is nu niet meer in gebruik. Hij is het met me eens dat de leeftijdsgrends opschuift, hij als 50+ voelt zich vandaag de dag niet meer oud.

Interview 2: Joost Westerhof

Naam interviewer: Joost Westerhof
Naam geïnterviewde: Anky Hofma
Plaats: Doetinchem
Datum: 27-11-2007
Tijd: 13:00-14:00

Haar naam is Anky Hofma ze is 50 jaar oud en woont in Doetinchem ze heeft 3 zoons waarvan er 2 nog thuis wonen. Ze werkt in de kinderopvang waar ze een parttime baan heeft.

Op de vraag waar ze nog eens op vakantie wil gaan antwoord ze lachend “naar Zoutelande”. Dit plaatsje in de provincie Zeeland is haar jaarlijkse vakantiestek waar ze met auto en caravan naartoe gaat, vergezeld van haar vriend. Verre oorden wil ze ook nog wel bezoeken Turkije en Griekenland bijvoorbeeld. Deze oorden moeten dan wel bereikbaar zijn met een vliegtuig omdat ze het niet zo ziet zitten om met een boot daar naartoe af te reizen, ‘ik heb het niet zo op ijsbergen’.Afgelopen zomer is ze in Turkije geweest en dat beviel haar uitstekend, volgend jaar wil ze er weer naartoe. De fijne vakantie had ook een kleine nare nasmaak. Het bureau waar zij en haar zus de reis hadden geboekt bleek bij terugkomst failliet te zijn gegaan. Een beetje geluk met een ongeluk dus. Verder is ze niet zo reislustig ze houdt het liever rustig. Geen doe-vakanties of skivakanties gewoon lekker luieren en uitrusten van het hele jaar hard werken.

Haar leven ziet er rustig uit. Sociale contacten spelen een belangrijke rol in haar leven. Via haar werk, tennis en de buurt heeft ze contact met veel verschillende mensen. Ook klasgenootjes van vroeger spreekt ze nog regelmatig. Dit doet ze voornamelijk over de telefoon of ze spreekt met ze af om een kopje koffie te drinken. En natuurlijk zijn daar de jaarlijkse verjaardagen om weer lekker bij te kletsen. Als er gevraagd wordt naar sms en msn trekt ze een verongelijkt gezicht. Deze moderne communicatievormen zijn niet aan haar besteed. Haar interesse ligt hier niet en ziet ook niet het nut ervan om nou te leren wat het doet en inhoudt, ‘dat zie ik later allemaal wel’. Voor haar werk krijgt ze soms e-mails of sms-berichten maar deze laat ze openen door haar zoons die er wel mee om kunnen gaan. Misschien in de toekomst wil ze de pc wel gaan gebruiken als communicatiemiddel maar ze vind voor nou nog de stem van iemand aan de telefoon persoonlijker dan het typen van woorden op een scherm.

Onderdeel om haar sociale contacten te onderhouden is tennissen. Het blijkt ook wel dat dit een voornamelijk recreatieve bezigheid is, het afgelopen jaar heeft zij maar 3 keer het centercourt van haar tennisclub betreden. Verder komt ze vaak bij de club langs als haar vriend daar aan het spelen is en gaat ze er voor de gezelligheid zitten, ‘het is leuk om onder de mensen te komen’. Voor haar gezondheid doet ze het zeker niet, ze verzekerd me dat het strikt voor de gezelligheid is. Maar mocht het ooit blijken dat haar gezondheid zo slecht is dat ze moet sporten gaat er graag voor sporten zolang het maar geen hardlopen is of enige vorm van teamsport, zwemmen komt in haar op om te gaan doen of fietsen door de stille bossen de lucht op snuiven die boven daar proberen te bewaken met hun takken en bladeren. Deze takken en bladeren haalt ze ook graag uit haar eigen tuin, waar ze met alle plezier in rond harkt en schoffelt als ze de tijd heeft.

Cultuur is niet een belangrijk deel van haar leven. Bij het begrip cultuur komt musea bezoeken in haar hoofd, dit heeft ze in tijden al niet gedaan omdat het haar niet interesseert. Het laatste grote museum was het Rijksmuseum in Amsterdam, daar is ze geweest toen ze nog heel klein was. Anky heeft meer met amusement zoals tv en uitgaan en radio. De radio staat vaak aan in huize Hofma radio 3FM speelt wel de boventoon. Verder als ze tv kijkt blijft ze vaak hangen bij series en documentaires. De documentaire die indruk op haar heeft achter gelaten ging over het begin van de scheepsbouw in Engeland, ‘ik zapte er langs en bleef toch gefascineerd hangen’. Tot mijn verbazing keek ze niet zoveel naar Discovery en zat National Geographic ook niet echt onder haar duim.

Het leven dat ze leidt is rustig maar interessant voor haar. Het geluk wat van haar gezicht straalt kent geen grenzen en weerspiegelt haar gevoel. Iedereen is gelukkig met wat hij/zij doet of je nou de wereld over reist of dat je je genoegen haalt uit een tripje naar Zoutelande.

Interview 1: Joost Westerhof

Naam van interviewer: Joost Westerhof
Naam van geinterviewde: Bertus Gieling
Plaats: Doetinchem
Datum: 4-12-2007
Tijd: 11:00-12:30

Aangenaam Bertus Gieling, met een stevige maar warme handdruk maak ik kennis met een vriendelijk ogende man. Hij laat me plaats nemen op een grote blauwe hoekbank.

Hij is 54 jaar en woont is geboren en getogen in Doetinchem. Hij werkt bij een houtverwerkingsbedrijf in Varsseveld.

Op de vraag wat zijn favoriete vakantiebestemming is antwoord hij, “Spanje”. Hij heeft dit warme land ook een aantal keer vereerd met zijn bezoek toen hij nog jong was. De gedroomde vakantie met zon, zee en veel gezelligheid. Hij onderdam deze reisjes met vrienden en familie wat natuurlijk nog meer gezelligheid met zich meebrengt. In zijn jonge jaren ging hij vaak naar campings in de buurt. Dit is heel typerend voor de buurt waar hij vandaan komt, een kleine volksbuurt in Doetinchem. De hele buurt leefde met elkaar het hele jaar en in de zomer vertrok bijna de hele buurt naar de camping.
Ooit zou hij nog wel een keer naar Thailand willen omdat hij daar goede verhalen over heeft gehoord maar hij weet niet of hij dat alleen gaat doen of met een groep, dit laat hij aan de toekomst over. Natuurlijk moet hij hiervoor in het vliegtuig, daarin heeft hij nog nooit gezeten. De tripjes naar Spanje gebeurden altijd met de bus omdat dat goedkoper was. En de reisjes naar de camping gebeurde altijd op de fiets of met de auto.

Hij sport de laatste tijd veel. Dit komt omdat hij een maagverkleining is ondergaan, ‘het was echt nodig’ vertelt hij met een beetje schaamte. De dokter raadde het hem aan om te doen omdat hij te dik werd en zijn gezondheid en lichaam veel gevaar liepen hierdoor. Nadat hij deze operatie heeft ondergaan is hij veel kilo’s afgevallen. Ook doormiddel van sporten. Hij heeft een speciaal programma waar hij zich aan houdt. De apparaten die hij hiervoor gebruikt heeft hij speciaal aangeschaft omdat hij vaak op verschillende tijden moet werken. Daarom sport hij liever thuis zodat hij dat kan doen wanneer hij wil. Terwijl hij zijn sportapparatuur laat zien zie ik ook een biljarttafel staan, ‘dit doe ik ook soms’. De prijzen die aan de wand prijken, doen mij vermoeden dat hij het nog wel iets vaker doet dan soms. Hij vertelt me dat hij vroeger een fanatiek biljarter was, maar dat hij de laatste tijd het nog als een recreatieve bezigheid doet, ‘gezellig met wat vrienden een biertje drinken en een keutje leggen’. Ook fietst hij wel eens in de omgeving rond, “de achterhoek is een mooi gebied om in rond te fietsen, ik verbaas me iedere keer over de natuurlijke schoonheid van het gebied”.
Het biljarten is een van de voornaamste sociale contacten buiten het werk en de buurt waar hij in woont dan. Hij onderhoudt ze vooral doormiddel van veel bij mensen langs gaan om een bakkie te doen. De zomer is bij uitstek geschikt voor dat soort surprise bezoekjes. Hij vertelt vol enthousiasme over spontane feestjes die zijn ontstaan omdat buren even bij elkaar langs gingen. Binnen de kortste keren stonden er mensen te barbecuen en ging het feestje door tot in de vroege uurtjes. Maar in de winter die nou weer is ingetreden blijft hij automatisch sneller binnen zitten, “je gaat toch niet zo snel de straat op als het zo koud is als de laatste paar dagen.”. Hij gebruikt niet zo veel de telefoon als medium, “natuurlijk verstuur ik wel eens smsjes en ontvang ik ze ook maar ik heb toch liever het persoonlijke contact”. Sinds kort is hij zich ook een beetje gaan verdiepen in msn en de profielsites. Hij is nog niet helemaal thuis in het hele internet, maar hij vind het leuk om rond te surfen en dat je muziek en films kunt downloaden, “de wereld wordt zo wel héél klein”.
Hij gebruikt het internet ook voor zijn amusement, vooral veel films en muziek heeft hij gedownload, het feit dat het eigenlijk illegaal is heeft geen invloed op hem, “vroeger had ik ook kasten vol met cassettebandjes die ik weer van vriendjes overnam”. Ook is hij een vervent film kijker. In de tijd van de videobanden huurde hij tientallen video’s per maand, “dit is veel goedkoper” daarnaast kijkt hij veel tv als eerste wat in hem opkomt bij tv is de hitserie The Soprano’s, hiervan heeft hij de dvdboxen dan wel gekocht, “als je echt ergens fan van bent moet je ze wel steunen natuurlijk”.

Verder heeft hij niet zo veel met cultuur, hij bezoekt zelden tot nooit museums, vroeger toen hij nog klein was heeft hij wel eens een museum bezocht met school.
Het goede leven wat hij leidt maakt hem een vrolijk persoon, hij ziet wel wat de dag hem brengt. Hij doet zijn werk en doet verder waar hij zin in heeft, hij is aan niemand gebonden, “en dat wil ik graag zo even houden”.

Interview 2: Priscilla Oerlemans

Diepte interview met Joyce de Wit
Woonplaats: Oude Wetering
Datum en plaats: zondag 25 november, Oude Wetering
Tijd: 21:00 tot 22:00 uur

Ik ontmoet Joyce in haar eigen huis. Een vriendelijke vrouw van 75 jaar verwelkomt me enthousiast en ik neem plaats op haar grote bruine bank waar ik meteen een kop thee en een gebakje in mijn handen krijg. Joyce is een zeer actieve vrouw die elke dag wel op stap gaat met haar kleinkinderen. Verder werkt ze niet meer. Ze is in haar leven 4 keer getrouwd geweest en is nu gelukkig met haar huidige man Henk.

Vakantie/reizen
Ik vraag Joyce als eerste naar haar vakanties. Enthousiast begint ze vertellen. ”Mijn man en ik zijn afgelopen september naar Indonesië geweest. Ik kom daar oorspronkelijk vandaan en ben sinds ik in Nederland woon niet meer teruggeweest. Het was een erg mooie reis. We reisden van stad naar stad met iedere keer een eigen gids. Maar zulke afstanden maak ik normaal niet hoor!” lacht ze, “Dat vind ik veel te ver. Het was eenmalig om nog een keer mijn geboorteland te zien.” Normaal gaat Joyce twee of drie keer per jaar naar Zuid-Frankrijk, waar ze een vakantiehuisje heeft. Daar zit ze dan meerdere weken, want ze is dol op de Zuid-Franse kust. Terwijl ze over Frankrijk verteld verschijnt er een klein glimlachje op haar gezicht en lijkt ze even weg te dromen. Ze gaat dan of met het vliegtuig of met de auto.

Sport/recreatie
Joyce begint te grinniken. “Een hoop mensen geloven het niet maar iedere ochtend als ik opsta doe ik een uur lang rekoefeningen. Iedere ochtend weer. Het is heel belangrijk dat ik dat niet vergeet, want als ik dat niet doe ben ik zo stijf als een plank, doet alles zeer en ik kan bijna niks! De rede dat ik dit doe is dan ook medisch. Ik ben nog leniger dan mijn dochter!”, zegt Joyce lachend, “Ik ben blij dat ik er nog de energie voor heb om het iedere dag te doen, anders kon ik een hoop dingen die ik graag doe, zoals autorijden en op stap gaan met mij kleinkinderen, niet meer doen.”

Cultuur/Amusement
Joyce denkt diep na. “Ja, wat is cultuur voor mij, dat is een goeie vraag. Ik zie cultuur als iets wat bij een land hoort, zoals klompen bij Nederland en Nasi Goreng bij Indonesië, hahaha! Maar cultuur en amusement, dan bedoel je waarschijnlijk culturele activiteiten”, zegt Joyce. Ze vertelt me dat ze niet bijzonder veel aan culturele activiteiten doet. “Tenzij het poppentheater met mijn kleinkinderen ook telt!” grapt Joyce. Verder bezoekt Joyce eigenlijk nooit de bioscoop en naar musea gaat ze ook niet vaak.

Sociale contacten
‘‘Sociale contacten zijn zeer belangrijk voor me,” zegt Joyce, “en niet alleen voor mij, maar voor ieder mens. Onthoud dat maar goed!” zegt Joyce heel serieus tegen me. “Ik heb een paar hele goede vrienden en vriendinnen met wie ik alles deel. Deze mensen zijn heel belangrijk voor me. Ik zie ze denk ik eens in de maand, maar bellen doe ik heel veel. Gelukkig is er de telefoon!” roept Joyce blij. Verder vertelt ze me dat ze vaak bij die vrienden op bezoek gaat op doordeweekse dagen. In het weekend heeft haar man vrij dus blijft ze dan liever thuis met hem en eventueel komen dan ook nog eens de kinderen en kleinkinderen op bezoek. Sociale contacten op internet, daar doet Joyce niet aan. Ze is van mening dat dat niet echt van haar generatie is, en face-to-face is toch veel leuker, vind ze.

Conclusie
Joyce is een actieve vrouw. Ze sport iedere ochtend om haar lichaam zo fit mogelijk te houden en heeft een hoop goede vrienden. Deze vrienden zijn een van de belangrijkste dingen in haar leven. Wat vakanties betreft gaat ze vaak naar hun huisje in Zuid-Frankrijk. De reis naar Indonesië was eigenlijk een eenmalige gebeurtenis, maar laat wel zien dat ze zelf op haar 75ste erg actief is en geen avontuur uit de weg gaat.

Interview 1: Priscilla Oerlemans

Diepte interview met Harry Jansen
Woonplaats: Leiden
Datum en plaats: zaterdag 24 november, Leiden
Tijd: 20:00 uur tot 21:45

Ik ontmoet Harry in zijn eigen huis. Ik bel aan en een hartelijke man van 54 jaar doet open en verwelkomt me in zijn huis. Harry is getrouwd en heeft 3 kinderen (2 zonen en 1 dochter, 1 zoon woont nog thuis, de andere 2 kinderen zijn het huis al uit). Verder werkt hij nog, hij is bankmedewerker bij de Rabobank. Na plaats genomen te hebben aan de grote glazen eettafel kan het interview beginnen.

Ik begin met het vragen naar Harry’s vakanties. Harry begint de vertellen. “De laatste tijd ga ik samen met mijn vrouw op vakantie, de kinderen willen niet meer met ons mee!” zegt hij lachend. “Maar met zijn tweeën is ook heel gezellig hoor! We maken geen hele verre reizen, meestal binnen Europa en dan zo’n 1 of 2 keer per jaar. Meestal in de zomervakantie en als het lukt bijvoorbeeld nog een weekendje weg in het voor- of najaar.” Dat houdt in dat Harry in de zomer op zonvakantie gaat en daarbuiten maakt hij een stedentrip. Harry boekt meestal via internet. “Ik ga goed met mijn tijd mee, al zeg ik het zelf!” lacht Harry. Hij vind dat hij goed overweg kan met internet en boekt dan ook het liefst op die manier zijn vakantie. Dan vraag ik Harry welk vervoersmiddel hij voor zijn vakanties gebruikt. Hij antwoord: “In de zomervakantie is het meestal het vliegtuig, en als ik een stedentripje boek, pak ik het liefst de trein. Gewoon lekker makkelijk en comfortabel, en niet te vergeten.. goedkoop! Hahaha!”

Dan vraag ik Harry naar zijn sportpatroon. “Nou, dan zal ik je eerlijk moeten vertellen, ik ben niet bepaald fanatiek als het om sporten gaat. Ik neem het me wel ieder jaar voor maar dan heb ik het weer zo druk met vanalles en nog wat, dat ik het eigenlijk vergeet, of misschien beter gezegd… dat ik er geen zin meer in heb.” zegt Harry beschaamd. Maar Harry zegt dat daar misschien dit voorjaar verandering ik komt, want zijn vrouw zit nu ook flink aan te dringen dat Harry moet gaan sporten, zegt Harry met een vrolijke knipoog. Verder verteld Harry nog dat zijn ene zoon basketbal op topniveau doet, en dat hij daar erg trots op is. “Had ik ook maar zo’n passie wat sport betreft”, zegt Harry.

Dan stel ik Harry de volgende vraag: “Wat versta je onder cultuur en amusement?” Harry denkt na en zegt: “Cultuur en amusement.. dan denk ik aan culturele activiteiten zoals musea, concerten enz. Dit zijn wel dingen waar ik van houdt. Ik ben afgelopen december nog naar een prachtige balletvoorstelling geweest in de RAI.” Daarnaast vind Harry het erg leuk om musea te bezoeken. Laatst is hij nog naar Naturalis in Leiden geweest, maar toch gaat zijn voorkeur meer uit naar musea met schilderijen en kunst. Een van de mooiste musea waar hij ooit is geweest is het British Museum in Londen. Hij vind de collectie kunstvoorwerpen daar prachtig en raad me dan ook aan om daar een keer naartoe te gaan.

Als laatste is de topic sociale contacten aan de beurt. Harry vertelt dat hij samen met zijn vrouw tot een groep van 4 koppels behoort die alles met elkaar delen. Ze zijn ontzettend goed bevriend en komen minimaal eens in de maand bij elkaar. “Ookal heeft iedereen het druk, toch lukt het ons om iedere maand uit eten te gaan of iets dergelijks. En anders zeggen ze hun afspraken maar af voor ons!” lacht Harry. Daarnaast wordt er natuurlijk ook veel gebeld, en af en toe worden er emails naar elkaar verstuurd. “Daarnaast hebben we natuurlijk ook nog andere vrienden, maar die zien we minder vaak. Daarmee spreken we bijvoorbeeld eens in de paar maanden op een zaterdag af en af en toe even een belletje om te kijken hoe het met elkaar gaat.” Wel zijn sociale contacten erg belangrijk in het leven van Harry. “Zonder vrienden ben je nergens.” vind hij.

Conclusie
Harry is een actieve man die erg van cultuur houdt. Niet alleen stedentrips vind hij erg leuk maar ook in Nederland zelf bezoekt hij graag musea en andere culturele aangelegenheden. Vanwege zijn werk kan hij alleen in de zomer op vakantie en tussendoor als het uitkomt nog een stedentrip maken. Vrienden zijn heel belangrijk, dus daar wordt ook tijd voor vrijgemaakt. Zijn vriendengroep deelt lief en leed dus het is logisch om intensief contact met elkaar te onderhouden.